Eurovizyon Yayın Sisteminin 81. Madde Kapsamında Komisyon Tarafından Değerlendirilmesi

Komisyon 10 Mayıs 2000 tarihinde Eurovizyon Yayın Sistemine 1993'den 2005'e kadar muafiyet tanıdı. Bu ise Eurovizyon Yayın Sisteminin 81. Madde kapsamında değerlendirilmesine dair, hem AT Bidayet mahkemesinin 1996 yılında Komisyon'un muafiyet kararını iptali açısından, hem de diğer yayıncıların bu yayınların sunumları konusunda birbirleri ile karşı karşıya gelmeleri açısından yeni bir sürecin başlangıcının bir işaretidir.

Bidayet Mahkemesi'nin bu kararı, daha çok Komisyon'un önceki muafiyet kararına karşı görüşlerine değinmektedir, Bidayet mahkemesinin açıklamalarına ve hukuki uygulamalarına hitap etmemektedir.

Avrupa Yayıncılar Birliği (The European Broadcasting Union, kısa adıyla EBU) çeşitli televizyon ve radyo kuruluşları tarafından oluşan, özellikle de üyeleri arasında televizyon programlarının karşılıklı değişimini sağlayan, bir dernektir. Buna bağlı olarak Eurovizyon Yayın Sistemi çerçevesinde, EBU üyeleri müşterek olarak spor yayınları kanununa tabidirler. EBU'nun Avrupa yayın sahasında 49 ülkede toplam 68 üyesi ayrıca bu sahanın dışında 30 ülkede toplam 50 üyesi bulunmaktadır. 

3 Nisan 1989'da, Komisyon tarafından, Eurovizyon Yayın Sistemi konusunda Kurucu Antlaşma'nın 81 (3) maddesi kapsamında Avrupa Yayıncılar Birliği'ne muafiyet tanındı. 

11 Haziran 1993'te Komisyon, EBU tarafından hazırlanan taslağa 25 şubat 1998'e kadar şartlı muafiyet kararını yürürlüğe koydu. Sözkonusu şartlı muafiyetin konusu ise EBU'ya üye olmayan kuruluşlara, spor karşılaşmalarının yayın haklarının ne şekilde devredileceğine dair yayın sisteminin ne şekilde uygulanacağı idi. 

11 Temmuz 1996'da Bidayet Mahkemesi EBU'ya üye olmayan birkaç televizyon yayın kuruluşunun itirazı üzerine Komisyon'un kararını iptal etti.

Bidayet Mahkemesinin bu kararına EBU, ATAD'a itirazda bulundu fakat Mayıs 2000'de itirazını geri çekti. Komisyon kararının iptali ise henüz beklemede tutulmaktadır. 

1 Eylül 1999'da Eurovizyon Yayın Sistemi'ni de kapsayan 19 (3) no'lu bir muafiyet bildirimi yayınladı. 

10 Mayıs 2000 de ise, Komisyon kurucu antlaşmanın 81(3) maddesi kapsımında Eurovizyon Yayın Sistemi'ne 1993'den 2005'e kadar muafiyet uygulanması kararını yürürlüğe soktu. 


Çeşitli Düzenlemeler 


Eurovizyon Yayın Sistemi 

Eurovizyon Yayın Sistemi olarak adlandırılan sözkonusu düzenlemeler, EBU'yu ve Eurovizyon/Spor yayınlarını kapsayan çeşitli yönetmelikleri içermektedir: 1) Spor yayın haklardan toplu olarak faydalanılması 2) Spor yayın haklarının paylaşımı 3) Spor yayın sinyallerinin karşılıklı değişimi 4) EBU'ye üye olmayan yayın kuruluşlarının spor yayın haklarını kullanma yönergesi 5) Eurovizyon Sistemi Kuralları'nın uygulanması ile Pay-TV kanallarının sözkonusu haklardan istifade edebilmelerine dair yönerge.

Taraflar bu düzenlemelerde 1993 ile 1999 senelerinde bazı değişiklikler yaparak EBU'ya üye olmayan kuruluşların Eurovizyon Yayın Sistemine giriş koşullarını belirlemişlerdir.

1) EBU'ya üye olmayan kuruluşların Eurovizyon spor müsabakalarının yayın haklarından istifade edebilme koşulları (1993)

26 şubat 1993'de Komisyon'a bildirilen söz konusu koşullarda, EBU ve üye kuruluşları, Eurovizyon spor programlarının yayın haklarını münhasıran ellerinde bulundurduklarından dolayı, üye olmayan 3. yayın kuruluşlarının söz konusu haklardan istifade edebilmelerini geniş ölçüde kolaylaştırmışlardır. Özellikle EBU'ya üye olmayan diğer yayın kuruluşları bu koşullarla üye olan kuruluşların bile faydalanamadığı haklardan istifade edebileceklerdir, örnek olarak herhangi bir EBU üyesinin bir spor karşılaşmasının herhangi bir özet görüntüsünü dahi yayınlaması kısıtlanırken söz konusu koşullarla EBU üyesi olmayan yayın kuruluşları bu haklara sahip olacaklardı. Haklardan istifade koşul ve şartları EBU, EBU'ya üye kuruluşlar ve üye olmayan kuruluşlar arasında serbestçe görüşÃ¼lerek karara bağlanacaktı. 



2) Paralı Televizyon kanallarının (Pay-TV) Eurovizyon kurallarını kullanmalarını sağlayan alt lisans anlaşma koşulları 



24.02.1993 de bildirimi yapılan EBU'ya üye olmayan kuruluşların Eurovizyon spor haklarından istifade edebilme koşullarından sonra, EBU 26.03.1999'da paralı kanalların söz konusu haklardan alt lisans anlaşmaları ile ne şekilde istifade edebileceklerini tanımlayan yeni bir bildirimde bulundu. 



1999'da yürürlüğe giren bu uygulama ile, EBU'ya üye bir kuruluş, ister paralı isterse ulusal açık televizyon kanalında herhangi bir spor karşılaşmasının görüntüsünü yayınladığında: 



1993'deki yönergeye göre, EBU'ya üye olmayan kuruluş da söz konusu görüntüleri kendi kanalında yayınlayabiliyordu. Buna ilaveten: Komisyon'a bildirilen bu yönerge ile EBU'ya üye olmayan bir kuruluş üye olan bir kuruluşun paralı kanalında yayınlanan söz konusu görüntüleri aynen veya özet olarak kendi paralı kanalında yayınlama hakkını elde ediyordu. 


1999'da, EBU tarafından tasarlanan bu yönerge, üye kuruluşların tematik kanallara yönelmelerine ve Avrupa televizyon yayın pazarında büyük bir gelişmeye yol açmıştır. Dijital yayın teknolojisi de ekseriyetle tematik ve paralı kanalların daha fazla gelişimine teknik potansiyel sağlamaktaydı. 1990'dan bu yana sektörün gelişmesi, teknik imkanların bu denli ilerlemesi çok çeşitli televizyon kanallarının oluşumunu beraberinde getirdi. EBU'ya üye kuruluşlar da aynı şekilde bu gelişime ayak uydurarak, kendi dijital kanal buketlerini oluşturdular ve tematik yayınlara yöneldiler. Bu bağlamda, EBU ve üye kuruluşlarının ellerinde bulundurdukları paralı kanal yayın haklarının, üye olmayan kuruluşlar tarafından kullanılmasının dezavantajlı olmasını engellemek için 1999 yönergesinin çıkması gerekiyordu. 


Alt lisans koşullarının tümü http://www.ebu.ch isimli web sitesinde EBU tarafından yayınlanmıştır. şu da unutulmamalıdır ki; EBU ve üye kuruluşları alt lisans anlaşmalarıyla, üye olmayan kuruluşların tanımlanan haklardan daha fazla istifade edilebilmesini sağlayabilirler.


İlgili Ãœrün Pazarı

EBU söz konusu vakadaki ilgili ürün pazarını, ulusal veya uluslararası olmasına bakılmaksızın, tüm sportif aktivitelerin televizyon kanallarından yayınlanması iktisabı olarak tanımlamıştır. EBU ise sadece pan-European spor müsabakalarının televizyon yayın haklarında etkin durumdadır. Komisyon ise EBU'nun ilgili pazar tanımının çok geniş tutulduğuna karar vermiş ve özellikle uluslararası spor karşılaşmaları olmak üzere bazı spor karşılaşmalarının iktisabını muhtemelen iki pazara ayrılması gerektiğini belirtmiştir. Komisyon'un bu pazarı bu şekilde tanımlamasının sebebi ise, konunun özellikle bundan sonra oluşabilecek sportif aktivitelerin televizyondan yayınlanması mülkiyet hakları vakaları ile ilişkili olmasıdır. 

Komisyon, spor programlarının hususi özelliklerine değinmiştir, şÃ¶yle ki: bu programlar, bazı önemli reklam firmaları için hedef teşkil eden, büyük kitlelerle iletişim sağlama ve istenileni sunma konularında önem teşkil etmektedirler. 

Ne var ki, Komisyon spor programlarının sahip olduğu bu gücün, televizyondan yayınlanması hakları konusunda, yayınlanan spor aktivitesinin çeşidine ve önemine göre değişiklik arz ettiğine değinmiştir. Futbol, tenis, motorlu spor müsabakaları gibi yayınları içeren programlar büyük kitlelere hitap etmektedirler, tercihler ülkeden ülkeye de değişiklik göstermektedir. Buna karşılık, diğer spor aktiviteleri daha az kitlelere hitap etmektedirler, ve raytingleri düşÃ¼ktür. Ulusal müsabakalarla uluslararası müsabakalar karşılaştırıldığında ise, uluslararası müsabakalar daha çok izlenmektedir. Geçen on senede, televizyon yayın pazarındaki rekabetin artması ile, spor müsabakalarının televizyondan yayınlanması hak ücretleri de yükseldi. Bu tanımın ne kadar doğru olduğu ise Dünya Futbol şampiyonası, Olimpik Oyunlar gibi uluslararası müsabakaların seyredilme oranlarına bakıldığında anlaşılmaktadır. 

Seyircilerin tercihleri, paralı kanal yayıncıları ve reklamcılar açısından programların fiyatlandırmasını sağlamaktadırlar. Parasız yayınlarda (Free to air) tam olarak tüketicilerin reaksiyonları tespit edilemediği için, arz talep elastikiyeti tam olarak hesaplanamamaktadır. Bu aynı zamanda senelik ve aylık sözleşme usulü ile çalışan paralı televizyon kanalları için de geçerlidir. Ne var ki yapılan anketlere ve geçmiş arşivlere bakıldığında tüketicilerin bir yayın kuruluşunu tercihleri arasında en önemli etkenin yayınladıkları spor müsabakaları olduğu tespit edilmiştir. 

Ne var ki, Komisyon bu vakada ilgili ürün pazarının tam olarak tanımlanmasının davanın amacı açısından gerekli görmemiştir. şu anki pazar yapısı ve EBU'ya üye olmayan kuruluşların Eurovizyon Spor Programlarından istifade etmelerine olanak tanıyan alt lisans anlaşmaları da hesaba katıldığında, söz konusu anlaşmaların rekabeti arttırıcı bir etkisi olmadığını varsayıyordu. 



İlgili Coğrafi Pazar 

Komisyon bu vakada, ilgili ürün pazarının tanımının yapılmasını gerekli bulmamıştır. Komisyon, EBU'ya üye olmayan kuruluşların Eurovizyon Spor Müsabakalarının yayınlanmasına dair yaptıkları bu alt lisans anlaşmalarının, ulusal spor yayın pazarlarında , serbest yayın ve paralı yayın dikey pazarında rekabeti tehdit edici unsurların bulunmadığını belirtti. 


Pazarın Yapısı

Spor müsabakalarının yayınlanmasına olan talebin ve pazara yeni giren yayıncı kuruluşların büyük bir artış göstermesi, spor müsabakalarının yayınlanmasına dair geçerli kanunların bir an önce çıkarılmasını gerektirmekteydi. Bu gelişmelerden dolayı, spor müsabakalarının yayın haklarının fiyatları kısa sürede yükseldi. 

Bu bağlamda, EBU son 10 senede ilgili ürün pazarlarında, önemli derecede pazar payını kaybetti. Bu ise Komisyon'un muafiyet kararına etki eden en önemli faktördür. 

Sayısal teknoloji ve birleşme girişimleri, pazara girişleri kısıtlayan teknik eksiklikleri de ortadan kaldırarak, rekabeti arttıran en önemli etkendir. Pazar yapısı da bu gelişmelere ayak uydurmak zorunda kalmıştır. Bu kapasite artışı yeni kuruluşların pazara dahil olmasına olanak sağlamış ve TV-spor pazarında rekabetin artmasına sebep olmuştur. 


Komisyon'un Değerlendirmesi 



Karar, söz konusu anlaşmaların, Kurucu Anlaşma'nın 81.(1) Maddesi kapsamında değerlendirilmesini öngörmektedir. Fakat belirtilen şartlar ve koşullar gerektiği gibi değişitirildikten sonra Komisyon söz konusu anlaşmalara 81.(3) kapsamında muafiyet tanıdı. 



1. Kurucu antlaşmanın 81(1). Maddesi 

1.1. EBU'ya üye kuruluşlar arasında rekabetin yasaklanması sözkonusu anlaşmaların sonucudur. 


Spor müsabakalarının ortak yayın kurallarını kapsayan EBU kuralları ve Eurovision sinyallerinin kullanımı esasında üyeler arasındaki rekabeti sınırlamaktadır.


1.2. Hakların ortak kullanımı 

EBU tüzüğüne göre ( Madde 13 (4) ) EBU'ya üye kuruluşlar spor müsabakalarının ortak kullanım haklarını elde etmiş olurlar. Fakat söz konusu bu haklar, Eurovision Yayın Sistemi'nin çeşitli sınırlamalarında ve bazı vakalarda üyeler arasındaki rekabeti engellemektedir. Böyle durumlarda ise üyeler yayın haklarının kullanımına dair kendi aralarında finansal ve diğer konuların görüşÃ¼lmesi sonucunda karara varmaktadırlar. 



1.3. Eurovision Yayın Sistemi haklarının paylaşımı 



Eurovision hakları, özel spor müsabakalarının ortak yayın haklarını elde etmek isteyen EBU üyeleri arasında yapılmaktadır. Anlaşma kapsamındaki tüm üye kuruluşlar, yayın teknik kapasitelerine ve coğrafi özelliklerine bakılmaksızın, söz konusu haklardan kayıtsız istifade edebilceklerdir. Fakat aynı ulusal pazarda yayın hakkına sahip üye kuruluşlar, aynı yayın haklarını elde etme konsunda, finansal ve diğer koşullarda, kendi aralarında anlaşma prosedürüne tabidirler. 



1.4. Eurovizyon sinyallerinin değişimi 



Euorvision yayın sahasında gerçekleşen ve üye bir kuruluşun yayın hakkına sahip olduğu bir karşılaşma veya olayı diğer bir ülkelerdeki üye yayın kuruluşları Eurovision programlarının karşılıklı değişim sistemi kapsamında söz konusu yayın haklarından istifade edebilirler. Eurovision sinyal değişim sistemi, üye kuruluşların karşılıklı program sinyallerini değiştirme temellini esas almaktadır. Örnek olarak: kendi ulusal pazarında bir spor müsabakasının yayın hakkına sahip üye kuruluş, aynı hakların kendisine de sağlanması koşuluyla Eurovision sinyal değişimi sistemi kapsamında, elde ettiği bu görüntüleri kendi ulusal pazarı dışındaki diğer bir üye kuruluşa bedelsiz verebilmektedir. Ayrıca yayın hakkına sahip kuruluş diğer üyelerin talepleri üzerine söz konusu karşılaşmaya ait özet görüntülerin ve yorumların karşılıklı değişimini sağlamaktadır. 



81 (3). Madde kapsamındaki tüm koşullar, Komisyon'un görüşleri kapsamındadır. Eurovision yayın sistemi, spor müsabakalarının yayınlarından izleyicilerin daha iyi istifade edebilmeleri amacıyla, bu yayınların dağıtımı ve görüntülerin korunması hususunda büyük ilerlemeler kaydetmiştir. Bu bağlamda çeşitli yasaklamaların getirilmesi ise kaçınılmazdı. Fakat bu konuda oluşabilecek sorunları gidermek amacıyla, EBU, üye olmayan yayın kuruluşlarının da alt lisans anlaşmaları dahilinde, Eurovision spor yayın sisteminden faydalanması için çeşitli yeni düzenlemeleri bu anlaşmalara dahil etti. Tabi ki bu yeni düzenlemeler de spor yayın haklarının dengeli bir şekilde yeniden yapılanmasını sağladı. Bu yeni düzenlemeler üye olmayan kuruluşların gerçekçi koşullarla söz konusu yayın haklarından istifade edebilmelerini içermekteydi. 



Şartlar ve Yükümlülükler 



Komisyon, EBU'nun, EBU'ya üye olmayan kuruluşların Eurovision spor yayın haklarına ilişkin 1993'de öne sürdüğü taslağın şartlarını ve yükümlülüklerini temel olarak ele almıştır. 



Üçüncü kişilerin sözkonusu haklardan istifade edebilmesi, Eurovision yayın hakları çerçevesinde hak sahipleri ile yapacakları karşılıklı yayın hakkı sözleşmelerine bağlanmıştır. Bu sebepten dolayı EBU'ya üye olmayan kuruluşların ve üçüncü kişilerin, EBU'nun öne sürdüğü şartlar dahilinde Eurovision spor yayın haklarından istifade edebilmeleri ve alt lisans lisans anlaşmaları ile sözkonusu yayın haklarının paralı kanallar tarafından da kullanılabilecek olması, muafiyet tanınmasına olanak sağlamaktadır. 



EBU'ya üye olmayan kuruluşların EBU ve EBU'ya üye kuruluşlarla yapacakları sözleşmeler dahilinde söz konusu haklardan yararlanması hakkında EBU ve üyelerine Komisyon tarafından verilen muafiyet süresince EBU söz konusu alt lisans anlaşmalarında ve şartlı sözleşmelerde yapacağı yeni düzenleme ve değişikliklerden Komisyon'u haberdar etmekle yükümlüdür. 



SONUÇ

Bidayet Mahkemesi'nin Komisyonun 1993'de verdiği kararı iptalinden sonra, Komisyon'un Eurovision yayın sistemine tanıdığı bu yeni muafiyet kararı aynı zamanda Televizyon spor yayın hakları pazarına yeni tanımlamalar getirmiş ve Komisyon'un konuya ilişkin olarak münhasır hakların düzenleme politikalarına da açıklık getirmiştir. Komisyon'un ilgili muafiyet kararı, ilgili ürün pazarında son yıllarda yayıncılar arasında ortaya çıkan rekabet neticesinde EBU üyelerinin kaybettiği büyük oranlardaki pazar paylarına dayanmaktadır.