AVRUPA BİRLİĞİ’NDE PARA CEZALARININ UYGULANMA ESASLARINA İLİŞKİN BİLDİRİ

ESC Consulting

BÖLÜM 1

GİRİŞ

Para cezaları esaslarına ilişkin uygulamaya geçişten 2,5 yıl geçtikten, tek bir firmayı (Volkswagen) ve karteli (TACA) de içeren 14 vakadan sonra, para cezalarının pratikte nasıl uygulandığını göstermek bakımından, şimdiye dek alınan kararlar üzerine kısa bir görüş bildirme zamanının geldiği düşÃ¼nülebilir.

Bu bildirinin sunuş biçimi şu şekildedir: 2.bölüm herhangi bir olayda esaslara uygun biçimde uygulanacak para cezalarının miktarı hususunda bir takım detaylar vermektedir. 3.bölüm ağırlığı tanımlayan üç esasın takdiri üzerine alınan kararların sonuçlarını listelemekte ve kısaca süreçle de ilişkilendirmektedir. 4.bölüm, ağırlaştırıcı ve hafifletici koşullara değinmektedir. Son olarak, 5.bölümde ise para cezalarının hesaplanmasında Komisyon’un aşırı biçimde uzun zaman kapsayan işleyişinin ne denli dikkate alındığı incelenmektedir.

Tanımlamalar niceliksel olmaktan ziyade niteliksel özellikler taşımaktadır. Ancak, para cezalarının nihai miktarları belirtilmemektedir. Ayrıca bu bildiri herhangi bir vaka için uygulanacak para cezalarının (Komisyonun kesin nitelikli olumsuz kararına neden oluşturacak) elemanlarından söz etmemektedir. Son olarak bu bildiriyi cezaların indirilmesine ilişkin bir diğer bildiri izleyecektir.

BÖLÜM 2

ESASLARA İLİŞKİN METODOLOJİ

Para cezalarının hesaplanmasında bir kaç evre izlenir:

A) AĞIRLIK

Başlangıç miktarının belirlenmesinde ihlalin tümünün ağırlığı temel alınır. Ağırlığın belirlenmesi, ihlalin yapısına, etkilenen pazarın coğrafyasına, ihlalin pazar içindeki etkilerine bağlıdır. Başlangıç miktarıyla örtüşmeyen üç alan klavuzda şu şekilde tanımlanmıştır: ağır olmayan ihlaller (1000-1 milyon euro), ağır ihlaller (1-20 milyon euro), çok ağır ihlaller (20 milyon euro ve üstü). Çeşitli büyüklüklerdeki firmaları dahil eden kartel davalarındaki uygulamada ise ceza miktarı kartelleri oluşturan firma sayısına bağlı olarak farklılık arzeder.

Bazen, yeterince caydırıcılık sağlamak için çeşitli ürünlü/çok uluslu girişimlere bağlı olarak başlangıç ceza miktarı arttırılabilir. Bu uygulama, bu tip girişimlerin başlangıç cezalarının hesaplanmasında cezayı arttıracak bir faktör olarak kullanılabilir.

B) SÃœRE

Başlangıç cezasına ek cezalar ihlalin süresi göz önünde bulundurularak verilir. Zamana bağlı olarak klavuzda üç kategori belirlenmiştir. (kısa, orta ve uzun vade). Bununla birlikte, şimdiye dek çoğu kez, bir yıldan uzun süreli ihlallerde her yıl için %10’luk bir artış uygulanmıştır.

C) ESAS MİKTAR

Başlangıç miktarına ekler ve süreye bağlı ceza artımları işletme başına uygulanacak para cezalarına esas teşkil eder.

D) AĞIRLAŞTIRICI VE HAFİFLETİCİ KOŞULLAR

Esas ceza miktarı ağırlaştırıcı koşullar söz konusuysa artar, hafifletici koşullar varsa azalır. Pratikte, ağırlaştırıcı koşullara bağlı olarak artan bir yüzde (%) esas miktara eklenir. Aynı şekilde, hafifletici koşullara bağlı olarak da belirli bir yüzde (%) esas miktardan düşÃ¼rülür. Sonuçta elde edilen ceza, esas ceza miktarının değiştirilmiş şeklidir.
E) İYİ NİYET

Sadece kartel vakalarında , ihlali belirlemek amacıyla girişimler tarafından Komisyon ile yürütülen sürekli ve etkin işbirliği iyi niyet prensibi bağlamında ek bir yüzde indirimi olarak uygulanır.

F) KOMİSYON’UN İŞLEYİŞİNİN AŞIRI ZAMAN ALMASI

Bir başka indirim de (yürürlükteki uygulamalara uygun olarak firma başına 100.000 euro ) Komisyon’un gecikmeden sorumlu görülebileceği, gereğinden fazla zaman kullanılması hallerinde söz konusudur.

G) TOPLAM CİRO ÃœZERİNDEN %10 AYARLAMA

Son olarak, uygulanacak para cezasının miktarı, 17 no.lu Yönetmelik’in 15-2 Maddesinin ihlal edilmediğini anlamak bakımından girişimin toplam cirosunun %10’u ile karşılaştırılmalıdır. Aşılması halinde, toplam ceza tutarı, toplam cironun %10’una tekabül edecek şekilde düzeltilmelidir.

BÖLÜM 3

SÃœRE VE AĞIRLIĞIN TESBİTİ

Bu bölüm, para cezalarını gerektirecek olumsuz kararlarda ağırlık ve zaman kavramlarının hesaplanış biçimlerini özetlemektedir. Aşağıdaki tablo önem kategorisi ve kategori içinde kronolojik sıra dikkate alınarak hazırlanmıştır.

Vaka Nitelik Pazarın boyutu Etki Kapsamlı ağırlık
VW Ağır ihlal (paralel ihracatı engelleme) İtalya, ayrıca Almanya ve Avusturya Önemli Çok önemli
TACA Çok ağır suistimal Çok önemli Çok önemli Çok önemli
Pre-insulated Pipes Çok ağır ihlal (kartel) AB’nin büyük bir bölümü Fiyatların yükselmesinin kanıtı Çok önemli
Seamless Steel Tubes Çok ağır (tek pazarın işleyişini tehlikeye sokan kartel) Dört üye devlet İhlalin Pazar üzerindeki belirli etkisi engellendi Çok önemli
Amino Acids Çok ağır (fiyat ve kota belirleme,kartel) EEA (dünya çapında) Kartel etkili oldu Çok önemli
Alloy Surcharge Ağır (uyumlu eylem) Batı Avrupa Dikkate değer Önemli
AAMS Çok ağır (suistimal) Önemli (İtalya) Önemli Önemli
TACA-services Ağır (suistimal) Çok önemli ( bir üye devletten fazla) Önemli Önemli
British Sugar Çok ağır (fiyat karteli) Önemli (Birleşik Krallık) Onemli. Komisyon çok önemli bir etki olduğunu kanıtlayamadı. Önemli
Greek Ferries Çok ağır (fiyat belirleme karteli) AB’nin sınırlı bir bölümü (Adriyatik Denizi yolu) Sınırlı Önemli
Virgin-BA Ağır (suistimal) Birleşik Krallık Birleşik Krallık ekonomisi üzerinde etkiler Önemli
FEG-TU Yatay fiyat anlaşması Hollanda Hollanda pazarına giriş engelleri yükseldi Önemli
FETTCSA Ağır (yatay anlaşma) Kuzey Avrupa Anlaşma kısa süreli oldu.1994 yılında terkedildi. Önemli
Nathan-Bricolux Ağır ( yeniden satış fiyatının belirlenmesi) Fransa ve Belçika Sistematik eylem yok Önemsiz

Tabloda 1000 euro’luk sembolik bir ceza uygulanan 98 Dünya Kupası olayına yer verilmemiştir. Bu ceza ile Komisyon, diğer etkenler yanında bu denli önemli spor etkinlikleri organizasyonlarında güvenlik faktörünün ne derece önemli olduğunun altını çizmiştir. Benzeri sembolik ceza uygulaması da Nathan-Bricolux vakasında Bricolux üzerinde gerçekleştirilmiştir. Böyle bir uygulamanın gerekçeleri şu şekilde sıralanabilir: Bricolux’ün küçük sayılabilecek hacmi, Komisyon ile tam bir işbirliği içinde olması (İhlalin tam anlamıyla açıklanamayacağı vakalarda dahi iyi niyet söz konusu olabilir.), Nathan tarafından talep edilen, rakip bir dağıtıcının misilleme önlemlerine kısıtlama ve Komisyon’un sembolik para cezaları uygulamalarındaki takdir yetkisi.

Tabloda süre dikkate alınmamıştır. Yukarıda da belirtildiği üzere çoğu vakalarda yıllık %10’luk artış, ihlalin bir yılı aştığı hallerde uygulanmıştır.

BÖLÜM 4

AĞIRLAŞTIRICI VE HAFİFLETİCİ ŞARTLAR

Bu bölüm, şimdiye kadar para cezalarıyla sonuçlanan menfi kararlarda ağırlaştırıcı ve hafifletici koşullara değinmektedir. Para cezaları konusunda esasların uygulamaya girmesini takiben ağırlaştırıcı ve/veya hafifletici şartlar şu vakalarda uygulamaya konulmuştur: Alloy Surcharges, Volkswagen, British Sugar, Pre-insulated Pipes, Greek Ferries, FEG-TU, Seamless Steel Tubes, FETTCSA, Amino Acids and Nathan-Bricolux.

A) AĞIRLAŞTIRICI ŞARTLAR

Aşağıdaki ağırlaştırıcı şartlar yukarıda sözü edilen vakalarda dikkate alınmıştır:

A.1.Komisyon çalışmalarını engellemeye teşebbüs

Bu şart ilk olarak Henss firmasına uygulanan global %30’luk ceza artırımının bir parçası olarak Pre-Insulated Pipes (yalıtımlı boru) vakasında uygulanmıştır.Greek Ferries vakasında Minoan’a aynı nedenle %10’luk bir ceza artırımı öngörülmüştür.

A.2.Lider / kışkırtıcı / esas oyuncunun rolü

Alloy Surcharges vakasında, Usinor’a, %25’lik artış birleşme olayında ana rol oynaması nedeniyle uygulanmıştır. Ayrıca Usinor, bütün üreticilerin birleşmenin sonuçları ile birlikte ceza artımına maruz kalmalarına sebep olmuştur.

British Sugar vakasında, British Sugar ihlali teşvik eden, yönlendiren taraf olarak ceza artırımına tabii tutulmuştur. Bu ağırlaştırıcı koşul, aşağıda değinilen iki sebeple birlikte, bu firmanın cezasının %75 oranında artmasına neden olmuştur. Pre-insulated Pipes vakasında, ABB’nin kartelin oluşmasında kışkırtıcı ve lider rolü oynadığı tesbit edilmiştir. Bu ağırlaştırıcı koşul, aşağıda değinilen üç diğer koşulla birlikte firmaya uygulanacak cezanın %50 oranında artmasına neden olmuştur. Aynı olayda Henss firması da ABB’ye destek veren esas lider rolü üstlenmesi sebebiyle ceza artırımına maruz kalmıştır.

Greek Ferries vakasında, Minoan da kartelin oluşmasının teşvikçisi sıfatıyla %25’lik bir ceza artırımına tabii tutulmuştur. Son olarak Amino Acids vakasında ADM ve Ajinomoto, karteli oluşturma konusunda etkin liderler olarak birlikte %50’lik artışa maruz kalmışlardır.

A.3.Misilleme Önlemleri

Volkswagen iki ağırlaştırıcı koşula dayalı olarak %20 oranında ceza artımına çarptırılmıştır. Bunlardan ilki, dağıtıcıları üzerindeki gücünü kullanarak İtalya’da yabancılara otomobil satışını engelleyici önlemlere başvurması, ikincisi ise, bayiilerinden bazılarının dağıtım sözleşmelerini iptal etmesi, bazılarını da iptal gerekçesiyle tehdit etmesidir.

Pre-insulated Pipes vakasında, bir çok firmaya ilk ceza miktarına ek cezalar uygulanmasının nedeni, Powerpipe’a karşı uygulanan boykotta misilleme hareketlerine katılmış olmalarıdır.

A.4.Diğer

Bu kategori, yukarıdaki üç vakada da uygulanmıştır:

* Komisyon’un 1995 yılında göndermiş olduğu ihtar mektuplarına rağmen Volkswagen’in ihlallere son vermemesi, bu firmanın ikinci kez ağırlaştırıcı koşullara maruz kalmasına sebep olmuştur.
* British Sugar vakasında, British Sugar’ın aynı pazarda önce 82.maddeyi daha sonra 81.maddeyi ihlal etmesi ağırlaştırıcı koşulları oluşturmuştur.
* Ayrıca British Sugar, 82.madde durumundan doğan uyum programı yükümlülüklerinin de aksine hareket etmiştir. Başlangıçta hafifletici neden olarak kabul edilen uyum programı sonuçta ağırlaştırıcı neden olarek kabul edilmiştir. Yukarıda belirtildiği üzere üç ağırlaştırıcı neden, verilen para cezasının %75 oranında arttırılmasına sebep olmuştur.
* Pre-insulated Pipes vakasında ise Komisyon soruşturmasının başlamasından sonra dahi, katılımcı firmaların ihlali bilinçli bir şekilde sürdürmeleri sonucu verilen ceza %20 oranında artırılmıştır.

B ) HAFİFLETİCİ ŞARTLAR

Aşağıda belirtilen hafifletici şartlar yukarıda belirtilen olaylarda uygulamaya koyulmuştur:

B.1.Pasif rol/ “Lideri izle�

Bu durum, ilk olarak Pre-insulated Pipes vakasında uygulanmıştır. Kartel oluşumunda önemsiz sayılabilecek rolleri nedeniyle Ke-Kelit ve Sigma’nın herbirinin cezaları %66 oranında indirilmiştir.(Bu indirime esas oluşturan bir diğer neden de katılımın bölgesel ısıtmanın çok önemsiz sayılabileceği Avusturya ve İtalya ile sınırlı kalmasıdır.)

Greek Ferries vakasında da çoğu firma oynadıkları pasif rol nedeniyle %15 ceza indirimine tabii tutulmuşlardır. (Kartelin öncüsü niteliğindeki firma ve etkin rol oynayan firmalar bu kapsamın dışında bırakılmışlardır.)

Amino Acids vakasında ise Sewon firmasına, kartel oluşumuna katılım süresi dikkate alınarak %20’lik bir ceza indirimi uygulanmıştır. Komisyon, bu firmanın kartel oluşumunda oynadığı aktif rolü zaman içinde terkederek pasif rol oynadığı görüşÃ¼ne sahip olmuş ve süreç de dikkate alınarak ceza artırımı %40’dan %32’ye indirilmiştir.

B.2.Pratikte katılmama

Pre-insulated Pipes vakasında, KWH firmasına, Powerpipe’ye karşı uygulanan boykot misillemesine katılmadığı için %20 oranında ceza indirimi uygulanmıştır.

B.3.Komisyon uyarısı üzerine ihlale derhal son verme

Bu neden, ilk olarak FETTCSA vakasında uygulanmıştır. Komisyon’un uyarı mektubu üzerine ihlale son veren bütün firmalar %20 ceza indirimi ile ödüllendirilmişlerdir.

Amino Acids vakasında kartele dahil olan bütün firmalar ihlali erken sona erdirdikleri için %10 ceza indirimi elde etmişlerdir.
Nathan-Bricolux vakasında, Nathan karşıt görüş notasını alır almaz dağıtım anlaşmalarını değiştirdiği için indirime hak kazanmıştır. Bu indirim %40 oranında gerçekleşmiştir.

B.4.Olayın gerçekten ihlal olup olmadığı konusunda geçerli kuşkuların bulunması hali

Greek Ferries vakasında iç hat gemileri için uygulanan teşviklerin, (İtalya/Yunanistan arasında işleyen gemiler için) kararda yasaklanan kartel anlaşmalarına olan benzerlikleri öne sürülerek, Yunan hükümeti tarafından yaratılan karışıklık nedeniyle bütün firmalara %15 oranında ceza indirimi uygulanmıştır.

B.5.Para cezalarının indirimine ilişkin bildirinin kapsamı dışında kalan Komisyon ile etkin işbirliği

Nathan-Bricolux vakasında, Nathan firması Komisyon ile işbirliği yaparak ihlalin oluşmasında temel teşkil eden kanıtları Komisyon’a sunduğu için verilen para cezası indirilmiştir. Aynı şekilde Bricolux firması da Komisyon ile işbirliği içine girmiş ve bu sayede yalnızca sembolik bir ceza almıştır.

B.6.Diğer

ABB’nin cezasında daha önce Powerpipe firmasına verdiği tazminat gözönüne alınarak 5 milyon euro indirim yapılmıştır. Klavuzun yürürlüğe girdiğinden beri hassas sektörlere ilişkin iki vaka gerçekleşmiştir. Her ikisi de çelik sektörü ile ilgilidir:

* Alloy Surcharge vakasında tüm üreticilere paslanmaz çelik sektöründeki kritik durum nedeniyle % 10 indirim uygulanmıştır.
* Seamless çelik boruları vakasında da Komisyon çelik, çubuk ve boru sektörünün uzun zamandır kriz içinde olduğuna karar vermiştir. Özellikle 1991 yılından sonra kriz giderek büyümüş, ithalatın artması ile birlikte üretim daralmış ve kimi işletmeler kapanmaya başlamıştır. Bu hususlar gözönüne alınarak tüm firmalara % 10 oranında bir indirim yapılmasına karar verilmiştir.

BÖLÜM 5

KOMİSYON İŞLEYİŞİNİN ZAMAN ALMASI

Komisyon’un işleyişinin uzun sürmesi 1988/74 sayılı Konsey Tüzüğü’nde belirtilen zaman aşımı süreleri aşılmadıkça firmalara ceza kesilmemesi için bir bahane oluşturmamaktadır. İlgili Tüzüğün 1. Maddesi Komisyon’un 81(1) ve 82. Maddeleri uyarınca para cezası kesmek için beş yıllık bir süresi olduğunu belirtir. Süre, ihlalin başladığı gün veya sürekli ya da tekrarlanan ihlallerde ihlalin bittiği gün başlar. Ancak, Tüzüğün 2. ve 3. Maddeleri uyarınca durdurabilir ya da kaldırılabilir.

Ancak, eğer davanın uzaması Komisyon’dan kaynaklanıyorsa bu durum, cezaların indirilmesinde etkili olabilir. 1994 yılındaki FEFC vakasında Komisyon’un, gerçekleştirilen ihlallerin çok ciddi ve uzun süreli olmasına karşın 10.000 euro gibi sembolik bir para cezası ile yetinmesinde davanın çok uzun sürmesi rol oynamıştır. Adalet Divanı ve Bidayet Mahkemesi’nin yerleşmiş içtihatına göre de Komisyon rekabet davalarını makul bir süre içinde sona erdirmek yükümlülüğündedir.

Kılavuzun yayımlanmasından sonra, Komisyon davalarının uzaması iki davaya konu olmuştur. Bunlar FEG-TU ve FETTCSA’dır. Her iki davada da firmalara 100.000 euro indirim yapılmıştır.

BÖLÜM 6

SONUÇ

Cezalara dair kılavuzun uygulamasının başarılı olduğu, Bidayet Mahkemesi’nin 6 Haziran 2000 tarihinde Volkswagen vakasında verdiği kararla da tasdik edilmiştir. Bu kararda Komisyon’un ihlalin süresi konusunda yeterli kanıtı olmadığına dair iddialar reddedilmektedir. Bu karar kılavuz kapsamında verilen cezalara dair ilk karardır. Ayrıca, önümüzdeki 12 ay içinde verilecek olan bir dizi kararın ilkidir.