Rekabet Hukuku Kitabı Prof. Dr. Arif Esin

6. TOPLULUK REKABET HUKUKU'NDA İNCELEME VE ARAŞTIRMA ESASLARI

Roma Antlaşması'nın 87. maddesi, Konsey'i Antlaşma'nın 85 ve 86 maddelerin tatbikine yönelik mevzuatları düzenlemeye yetkili kılmıştır. Konsey de, bu yetkisine dayanarak, 6 Şubat 1962 tarihinde sözkonusu maddelerin uygulanmasına yönelik ilk tüzük olan 17/62 Sayılı Tüzüğü (420) yayınlamıştır. Bu Tüzük, teşebbüsler arası anlaşmaların bildirilmesi, soruşturma usulleri, sözlü savunma toplantıları, menfi tespit, bireysel muafiyetler ve para cezalarına ilişkin uygulama esaslarını düzenlemekteydi.

17/62 Sayılı Konsey Tüzüğü'nün yürürlüğe girmesinden kısa bir süre sonra ise Komisyon, yine aynı Tüzük'te bulunan ve Konsey'in Komisyon'a yetki devrini düzenleyen hükümler doğrultusunda iki tüzük yayımlamıştır. Anılan tüzüklerin ilki olan 17/62 Sayılı Konsey Tüzüğü'nün Uygulanmasına Yönelik 27/62 Sayılı Komisyon Tüzüğü (421) bildirim usullerini düzenlerken, ikinci Tüzük olan 17/62 Sayılı Konsey Tüzüğü'nün 19 (1) ve (2) Maddelerinde Belirtilen Sözlü Savunma Toplantılarına İlişkin 99/63 Sayılı Komisyon Tüzüğü (422) ise, sözlü savunma toplantılarına ilişkin kuralları içermekteydi.

Böylece, Topluluk rekabet kurallarına ilişkin yargılama usul ve esaslarını düzenleyen temel mevzuat ortaya çıkmış bulunmaktaydı. Ancak, yukarıda anılan temel mevzuat, bu mevzuat uyarınca yürütülen soruşturmalarda ve yaptırımların uygulanmasında, tarafların uyması gereken süreleri içermemesinden ötürü bir yönüyle eksik kalmıştı. Bu eksiklik ise, 70'li yılların başında ATAD'a intikal eden ACF Chemiefarma (423) k. Komisyon ve ICI k. (424) Komisyon vakalarında ortaya çıkan sorunlar neticesinde, Konsey'in, Avrupa Ekonomik Topluluğu Taşımacılık ve Rekabet Kuralları Kapsamındaki Yargılama Usullerinde ve Yaptırımların Uygulanmasında Uygulanacak Sürelere İlişkin 2988/74 Sayılı Konsey Tüzüğü'nü (425) yayınlamasıyla giderilmiştir.

Komisyon zaman içerisinde yargılama usullerini şeffaflaştırmaya, daha adil hale getirmeye ve hızlandırmaya yönelik birçok girişim yapmıştır ve bu doğrultuda da ATAD'ın rekabet davalarındaki yargılama usullerini kendisine örnek almıştır. Bunun yanı sıra, Avrupa Parlamentosu ve Ekonomik ve Sosyal Komite'nin de çeşitli görüşler sunarak Komisyon'un rekabete ilişkin uygulamaları düzenlemesinde rol oynadıkları görülmektedir.

Komisyon nezdindeki yargılama usulleri idari nitelikte olup Topluluk rekabet kurallarını ihlal ettiği sabitleşen gerçek veya tüzel kişilere verilen para cezaları, ceza hukuku kapsamına girmemektedir. Nihai karar almakla yetkili kılınan Komisyon, ayrıca ihlal iddialarının tespitine yönelik inceleme ve araştırmalar yapma yetkileriyle de donatılmıştır. Bu yetkiler, ATAD ve Bidayet Mahkemesi denetiminde, Komisyon'a hem soruşturmacı, hem savcı hem de hakim rolünü yüklemektedir.

6.1. Şikayet başvurusu

Ãœye ülkeler ve meşru menfaati olduğunu belgeleyen her gerçek ve tüzel kişi Komisyon'a şikayet sunabilir. (426) Buna ek olarak, Komisyon bir soruşturmayı kendisine gerek milli kurumlardan, gerek basından veya gerekse de çeşitli kaynaklardan ulaşan bilgi ve belgeler doğrultusunda resen başlatabilir.

Komisyon kendisine intikal ettirilen her şikayet başvurusunu incelemekle yükümlüdür. (427) Komisyon, şikayet başvurusunda ileri sürülen iddiaları ciddi ve yeterli bulmazsa, gerekçelerini şikayet sahiplerine bildirmek ve ek süre vererek şikayetçileri, şikayet dosyasını destekleyici ek yazılı bilgiler sunmaya davet etmekle yükümlüdür. Bununla birlikte, Kurucu Antlaşma'nın 86 maddesi ile ilgili soruşturmaların yürütülmesi sırasında, üçüncü taraflarla yapılacak her türlü bilgi alışverişi ve yazışmanın -gizli bilgiler içersin içermesin- hakim durumdaki ve soruşturma kapsamındaki teşebbüsün, bilgiyi sağlayan üçüncü tarafa karşı önlemler alabileceği olasılığından yola çıkılarak, gizli mahiyette yapılması gerektiği ATAD tarafından karara bağlanmıştır.

Komisyon kendisine intikal ettirilecek şikayet başvuruları için kullanımı zorunlu olmayan bir form yayınlamıştır. Fakat aşağıdaki asgari bilgileri içeren bir başvuru da Komisyon nezdinde şikayet başvurusu olarak şekil itibariyle kabul görebilmektedir:

o Şikayetçi tarafın kimliği ve şikayetin konusu,

o Konuyla ilgili şikayetçi tarafın meşru menfaati,

o Şikayet edilen uygulamanın geniş bir tanımı ve

o Eğer, başvuru bir temsilci tarafından yapılıyorsa, yetki belgesi.

Komisyon, kendisine yapılan şikayet başvurularını, Topluluk çıkarlarını en çok ilgilendiren şikayetleri ilk önce değerlendirmeye alacak şekilde sınıflandırmaktadır. Gerekli durumlarda ise, konuyu ulusal mahkemelere veya kurumlara yönlendirmektedir.