Rekabet Ortamı ve Rekabet Kurulu Kararları İsmet CANTÜRK Rekabet Kurulu Üyesi

2.2.2. 4054 sayılı Yasanın Kapsamı (Md.l) 

a. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde mal ve hizmet piyasalarında faaliyet gösteren, yada bu piyasaları etkileyen, her türlü teşebbüsün aralarında yaptığı, rekabeti engelleyici, 



b. Piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmaları, 



c. Rekabeti önemli ölçüde azaltacak birleşme ve devralma niteliğindeki her türlü hukuki işlem ve davranışlar ile rekabetin korunmasına yönelik tedbir, tespit, düzenleme ve denetlemeye ilişkin işlemler bu yasa kapsamına girer. 



Görüldüğü gibi, yasada, hiçbir ayırıma yer verilmeksizin özel ve kamu kesimi arasında bir ayrıcalık ve fark söz konusu edilmemiştir. Yasa, ekonomik faaliyette bulunan tüm işlemlere aynı güçte uygulanacaktır. 



2.2.3. Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar (Md.4)

Belirli bir mal ve hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti; engelleme, bozma, kısıtlama amacını taşıyan yada bu etkiyi doğuran yada bu etkiyi doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arasındaki anlaşmalar, uyumlu eylemler ile teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. 



Bu eylemler özellikle şunlardır: 



Mal veya hizmetlerin, alım yada satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet, kar gibi öğeler ile her türlü alım satım koşullarının saptanması; 



mal veya hizmet piyasalarının bölüşÃ¼lmesi ile her türlü piyasa kaynaklarının yada öğelerinin paylaşılması yada kontrolü. 



Mal veya hizmetlerin arz yada talep miktarının kontrolü yada bunların piyasa dışında belirlenmesi. Rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin zorlaştırılması, kısıtlanması ve piyasada faaliyet gösteren teşebbüslerin boykot, yada diğer davranışlarla piyasa dışına çıkartılması, piyasaya yeni gireceklerin engellenmesi. 



Eşit hak, yükümlülük ve edimler için eşit durumdaki kişilere farklı koşulların uygulanması. 



Anlaşmanın niteliği veya ticari teamüllere aykırı olarak, bir mal veya hizmet ile birlikte diğer mal veya hizmetin satın alınmasının zorunlu kılınması veya aracı teşebbüs durumundaki alıcıların talep ettiği bir malın ya da hizmetin de alıcı tarafından teşhiri şartına bağlanması ya da arz edilen bir mal veya hizmetin tekrar arzına ilişkin şartların ileri sürülmesi. 



4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'da öngörülen anlaşma kavramı, Borçlar Kanunu'ndaki (BK) anlaşmalardan daha farklı ve geniş bir düzenlemeyi içerir. Borçlar yasası yönünden bağlayıcı nitelik taşımayan centilmenlik anlaşmaları, 4. maddeye göre anlaşma olarak kabul edilir. Uyumlu eylemin, hukuka aykırı ve yasak sayılmasında öngörülen amaç, işletmelerin kanuna karşı hile yollarına başvurmalarını önlemektir. 



Gerçekten, hukuka aykırı eylemler, genellikle açık değil, saklanarak gerçekleştirilir. işletmelerin rekabeti sınırlamak için başvurabilecekleri pek çok yol bulunmaktadır. işte, işletmeler arasında bir anlaşmanın varlığının kanıtlanamadığı, fakat işletmelerin benzer eylemleri sonucu rekabetin sınırlandığının görüldüğü durumlarda, uyumlu eylem kavramına dayanılarak, bu davranışların yasaklanması yoluna gidilecektir. Görüldüğü gibi anılan 4. madde Rekabet Kurulu'na bir takdir yetkisi tanımamıştır. Rekabet Kurulu, hukuka aykırı ve yasak olan eylemi saptayacak, belirlenen bu eyleme göre yaptırım uygulayacaktır. 



Avrupa Topluluğu Adalet Divanı (ATAD) uyumlu eylemi şÃ¶yle tanımlamıştır: İşletmeler arasında hiçbir zaman bir anlaşmanın varlığı aşamasına gelmeyen, bunun yerine bilerek ikame ettikleri, rekabetin risklerine karşı aralarında pratik işbirliğine yer verilen bir eşgüdüm şeklidir. 



4054 sayılı yasanın 4. maddesinin son fıkrasına göre, ekonomik ve rasyonel gerçeklere dayanmak koşuluyla taraflardan her biri uyumlu eylemde bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilir. 



Görüldüğü gibi, burada ispat yükü ters çevrilmiştir. Rekabet Kurulu lehine bir uyumlu eylem karinesi geliştirilmiştir. 



Rekabet Kurulu, bir anlaşmanın, uyumlu eylemin yada işletme birliği kararının 4. madde kapsamına girip girmediğini değerlendirirken, sadece fiili rekabetin sınırlanıp sınırlanmadığını değil, aynı zamanda potansiyel rekabet üzerindeki etkilerini de incelemek durumundadır. Şayet Rekabet Kurulu, bir uygulamanın potansiyel rekabeti sınırladığı kanısına varırsa, o zaman bu uygulamanın 4. maddeye göre yasaklanmasına karar verebilecektir.



içindekiler