Geçen haftaki yazımızda Dünya'da varolan seçim sistemleri üzerine bilgiler vermeye başladık bu hafta da devam
ediyoruz.rn1.2.Ulusal Nisbi Temsil (Tam Nisbi Temsil)rnArtık oyların paylaştırılmasının dar seçim bölgesi düzeyinde değil, ulusal
düzeyde gerçekleştirilmesini içerir.rnDar seçim bölgelerinde temsil edilmeyen oyların toplamı önceden belirlenen (mesela genel oy
sayısının toplam sandalye sayısına bölümü) bir bölüm -quotient- sayısına bölünerek, listelerin artık oylardan alacağı sandalye
sayısı hesaplanır. Bu yöntemin nadiren kullanıldığını da belirtmeliyiz.rnBelirlenmiş bölüm sayısı 40.000 oy olsun. Bir seçim
bölgesinde A listesi 110.000 oy almışsa, bu durumda 2 sandalye elde eder. Temsil edilmeyen 30.000 oy, tüm diğer seçim
bölgelerindeki A listesi artık oylarıyla toplanarak belirlenmiş bölüm sayısına bölünür. Böylece, A listesinin ulusal düzeyde artık
oylardan elde ettiği sandalye sayısı belirlenir (824.000:40.000=20 sandalye).rnTam nisbi temsil sisteminin bir diğer uygulaması
da, ulusal düzeyi tek bir seçim bölgesi olarak almasını içerir. Bu yöntem belirgin güçlükler çıkarır ve seçilenlerin çoğunluğunun
partiler tarafından belirlenmesine yol açar.rnNisbi temsil sisteminin yararları ve sakıncaları:rnBaşlıca yararı seçmenlerin
tercihlerini (en küçük oy oranlı kesimlerin dahi) adil biçimde yansıtmasıdır. Ancak, bir taraftan küçük partilere seçilme şansı
tanırken, diğer taraftan, etkin bir rol oynayamayan bu partilerin çoğalmasını da siyasi etkinliğin güç yitirmesi pahasına teşvik
etmektedir. Bu sistemin bir diğer sakıncası da, seçmenlerin kendilerini yönetecek olanları seçme hakkını, partilerin yönetici
kadrosunu liste başı yapma geleneği sebebiyle, partilere devretmesidir.rnBir önceki sakıncadan daha az önemli olmakla birlikte,
özellikle tam nisbi temsil sisteminde ulusal düzeydeki artık oylardan partilerin yönetici kadrosu tarafından belirlenen
seçilmişlerin, kendilerini seçmenlerden çok bu kadroya bağlı görmesi endişe vericidir.rn1.3.Karma Liste Nisbi Temsil (Dar
Bölge)rnSeçmene birden çok liste içerisinden adayları ismen tercih olanağı tanır (bunun mümkün olmadığı durumlarda, listeler
dondurulmuş -bloquées- tabir edilir). Tasnif işlemlerini karmaşıklaştırsa da, paylaştırma ilkeleri aynı kalır. Bu sistemde
karşılaşılan tek zorluk, her aday farklı bir oy miktarı almışken, bir listeden alınan oyların toplamını elde etmektir. Bu da liste
ortalaması yöntemiyle kolayca çözülür.rnÖnceki örnekte D listesinde 8 aday sırasıyla şu oy miktarını almıştır:rnd1:59000 oy;
d2:61000 oy; d3:63000 oy; d4:58000 oy; d5:65000 oy; d6:68000 oy; d7:60000 oy; d8:57000 oyrnListe ortalaması şöyle
oluşur:rn(59000+61000+63000+58000+65000+68000+60000+57000):8=61375rnSandalye sayısını hesaplamak için her liste ortalamasını bölüm
sayısına bölmek yeter.rn1.4.Tercihli Liste Nisbi Temsil (Ulusul ya da Dar Bölge)rnSeçmene bir liste üzerindeki adayların sırasını
değiştirme imkanı sağlar.rnA listesi için önerilmiş sıralama :a1, a2, a3, a4, a5, a6, a7, a8 olsun. Seçmen , aday listesini
istediği biçimde düzenlemek hakkına sahiptir. rnÖrnek: a3, a5, a7, a1, a2, a4, a6, a8rnTercihli liste , listeler arasındaki
dağılımı değil, bir liste içindeki dağılımı içerir. Ancak uygulamada sunum sırasını değiştirmeye çok az rastlanır çünkü çoğu
seçmen bu olanaktan yararlanmaz, yararlananlar da tercihlerini adayların geneli üzerinde dağıtırlar.rnGelecek yazımızda devam
edeceğiz.
esc@escrc.com
