Demiryolu'nda Rekabet

Avrupa Topluluğu'nda demiryolları sektörüne devlet bütçesinden yapılan tahsisat daha büyük bir rekabetin başlatılmasını engellemeye doğru eğilim gösterirken, devlet mülkiyeti ne kadar devam edebilir ve bu tür sorunları çözmek için ne yapılabilir Bundan başka, hükümetlerin bu sektörü belirsizliğe yönlendirmelerinin önüne nasıl geçilebilir Diğer bir deyişle, demiryolu şirketleri ve hükümet arasındaki ayrılma nasıl gerçekleşirrnBunun bir yolu birleştirme, diğeri ise özelleştirme ise, her nasılsa kamu hizmeti zorunluluğu sorun olarak kalmaya devam edecektir.rnYenilik hareketinde rekabet yaratılması işinde, ilk adım olarak kamu hizmet zorunluluğu probleminin göz önünde bulundurulması ve birleşmenin ilk adım olarak önemi büyüktür. rnAvrupa'da ve dünyanın pek çok yerinde demiryolları, şu sıra boyunca koşullandırılıyorlardı: a) devlet mülkiyetindelerdi, b) taşıma ücreti ve hizmetler, diğer ücretler, iş ve görev seviyeleri devlet tarafından belirlenmekteydi, c) sadece demiryolu sektöründe değil, diğer uygulamaların düzenlemesi ile de, rekabetten korunmuşlardı; d) günün sonunda bütçede açık olduğu farkediliyorsa bu açık finanse ediliyor, devlet ise basit bir şekilde faturayla karşılaşıyordu. rnrnBirleşme işleminin anahtar göstergeleri ise, a) gerçekçi bir finansal oluşumla, demiryollarının bağımsız yönetiminin başarılmasıdır, b) açık olarak finansal olabilecek fakat aynı zamanda hizmet sınırları, trafik ve bunun gibi sınırlara ortak olabilecek net elementler; c) hangi nitelikte, ne fiyatla ve ne sıklıkla hizmet verilmesi gibi, sözleşmeye bağlı ilişkilerin konusu olabilecek ticari olmayan uygulamalar, d) birleşme işlemi aynı zamanda karışık bir sektörleşmeye sahiptir. Sektörleşme, tipik olarak, taşıma ücreti, uzun mesafe yolcusu ve kent civarındaki yolcu gibi özel pazar bölümlerinde amaçlanan sektörlerin biçimini almıştır. rn1980'lerin sonuna doğru İngiltere ve özellikle Yeni Zelanda ve Japonya gibi sektörde tecrübeli ülkeler, kamu ve özel sektörün uyumlu işbirliği neticesinde başarılı sonuçlar elde etmiştir. Hakikaten bu üç ülkede de mevcut durumda demiryolları özel sektörden yana "kısmen" el değiştirmiş olmalarına rağmen; gerçek ivmeyi özelleştirme yapılmadan ve mülkiyet sistemlerinde hareketli bir değişim yaşanmadan önceki uyumlu çalışmalar neticesinde elde etmişlerdir. rnŞu net ki, kamu sektöründe pek çok şey birleşme ile başarıya götürülebilir. Önemli olan soru ise bu bağımsız yönetimin nasıl başarılacağıdır. Bu işlem özelleştirmeye doğru ve/veya demiryolu sektöründe rekabetin sunulması arasında atılan bir adım olarak mı görülmeli Bunun cevabını düşünürken de, bence örneğin 1992'den beri mevcut birleşik şirket olarak faaliyet gösteren İtalya ulusal demiryollarının performansının hala Avrupa'nın en kötüleri arasında olduğu da dikkate alınmalı!