Rekabet Hukuku ile henüz çok yeni tanışan ülkemizde liman hizmetlerinin ekonomik açıdan giderek önem kazanması, bu hizmetlerin
özelleştirilerek rekabete açılması ve rekabet kurallarının bu sektöre de uygulanması hususunda ciddi tartışmaları da beraberinde
getirmekte. Özellikle son günlerde, Türkiye'nin ithalat/ihracat işlemlerinin önemli bir kısmının gerçekleştiği en önemli deniz
ulaşım bölgesi olan Marmara Denizi'nde ve daha spesifik olarak Çanakkale ve İstanbul Boğazları ile İzmit Körfezinde ve İzkir
Aliağa Bölgesinde kılavuzluk ve römorkaj hizmetlerinde fiili tekel olup olmadığı ile ilgili olarak yapılan tartışmalar. Bu
tartışmalar Rekabet Kurumu'na yapılan şikayetlerle birlikte daha da yoğun biçimde gündeme gelmekte. rnrn1991 yılından bu yana KİT
(TDİ ve TCDD) tekelinden çıkarılarak serbest rekabete açık bir uygulama getirilmesi uğraşlarının verildiği pazar kısa sürede özel
sektör tekellerine teslim edilmiştir. Özelleştirme sürecinin en tipik rekabet sorunu olan devlet tekellerinin özel tekele
dönüşmesi ve bir takım grupların bundan çıkar sağlaması maalesef bu örnekte de görülmüştür. rnrnLimanlarda kılavuzluk ve römorkaj
hizmetlerini düzenleyen, 28.01.1998 tarih ve 23244 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Kılavuzluk ve Römorkaj
Hizmetleri Teşkilatları Hakkında Yönetmelike göre kılavuz kaptan olarak faaliyet gösterebilmek için faaliyet gösterilecek liman
bölgesi için yeterlilik belgesi alınması ve ayrıca ilgili liman bölgesi için kılavuzluk teşkilatı izni alınması gerekiyor.
rnrnDiğer bir ifadeyle, herhangi bir bölgede kılavuzluk hizmetleri verilebilmesi için ilgili bölgede kılavuz kaptanlık yapmak için
yetkin kılınmış kılavuz kaptanlardan oluşan bir kılavuzluk teşkilatının kurulması ve bu teşkilata ilgili bölge için izin verilmesi
şart. rnrnİlgili Yönetmelik'te her bir kılavuzluk/römorkaj teşkilatı bölgesinde ancak tek bir römorkaj ve kılavuzluk teşebbüsünün
yetkilendirilebileceği belirtilmekte. Bu düzenleme, rekabet kurallarını tümüyle gözardı ederek ülkemiz liman hizmetleri sektörünün
dünya ile rekabet edebilecek derecede ilerleyebilmesini önemli ölçüde engellemektedir. rnrnYönetmeliğin liman hizmetleri pazarını
rekabeti sağlayacak şekilde düzenlememesinin sıkıntısını başta acenta ve armatörler olmak üzere, navlun fiyatlarının yüksekliği
dolaylı olarak kendilerine yansıyan tüm tüketiciler çekmektedir. Liman hizmetlerini satın almak mecburiyetinde bırakılan
kuruluşlar, son derece sıkıntılı ve pahalı bir ortamda iş yaptıklarını belirtmekte, liman hizmetleri ücretlerinin oluşturulan
tekel yüzünden dünya ortalamasının çok üzerinde olduğundan şikayet etmektedirler. Örneğin Rotterdam limanı kılavuz kaptan kullanma
zorunluluğunu değiştiriyor. Giderleri azaltmak ve limanı cazip hale getirmek için İdare uzunluğu 90 metreye kadar olan gemilerden
kılavuz kaptan alma zorunluluğunu kaldırıyor. Gelişmekte olan bu yeni sisteme göre halen yılda 60.000 olan mecburi kılavuz alma
işleminde % 20 yakın bir tasarruf sağlayacaklar. Bukarar 2001 yılı ikinci yarısında yürürlüğe giriyor. rnrnYarınki yazımızda aynı
konuya devam edeceğiz.
esc@escrc.com
