SSK Alımlarında Hukuka Aykırılıklar I

4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'a ve Türkiye'nin kabul ettiği Topluluk uygulamalarına göre SSK'nın Türkiye'de mukim ilaç üreticilerine alım politikası itibariyle bazı şartları, hakim durumunu da kötüye kullanmak suretiyle kabul etmeye zorlaması hukuka aykırı ve yasaktır.rnrn4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'a göre SSK'nın aşağıda belli başlı maddelere aykırı hareket ettiği görülmektedir.rnrnKanun'un amacı itibariyle; "mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını sağlamaktır".rnrnSağlık Bakanlığı tarafından belirlenen ilaç fiyatları ilacın tüketim aşamasındaki fiyatıdır. SSK da satışlarını Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği fiyatlardan yapmakta ve bu nedenle son aşamadaki fiyat oluşumunda bir etkide bulunamamaktadır. Ancak SSK aynı zamanda toplu ilaç alımları ve ilaç üretiminde göstermiş olduğu faaliyetlerden dolayı tüketiciye ulaşan fiyatın öncesi aşamada ilaç piyasasında yeni bir fiyat oluşumuna neden olmaktadır. Anlaşılacağı üzere SSK alımları, ilaç sanayii ile ilgili mal piyasasında düşünüldüğünün tam tersine fiyat oluşumunu doğrudan etkilemektedir. SSK'nın ilaç üretiminde faaliyet göstermesi ve aynı zamanda ilaç piyasasında talebi belirleyen bir aktör olarak rol oynaması piyasada arz ve talebi kolaylıkla belirlemesine neden olmaktadır. SSK ilgili piyasada yeniden satıcı ve üretici satıcı olarak faaliyet göstermektedir. Yeniden satıcı olarak faaliyet göstermesi aynı zamanda satın alımları gerektirdiğinden, SSK diğer ilaç üreticilerinin arz miktarını ve SSK'ya satış fiyatlarını, toplam ilaç piyasasındaki en önemli alıcılardan biri olmasından dolayı, önemli ölçüde kontrol etmektedir.rnrn4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un kapsamı itibariyle; "Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde mal ve hizmet piyasalarında faaliyet gösteren ya da bu piyasaları etkileyen her türlü teşebbüsün aralarında yaptığı rekabeti engelleyici, bozucu ve kısıtlayıcı anlaşma, uygulama ve kararlar ile piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmaları üzerine her türlü hukuki işlem ve davranışlar, rekabetin korunmasına yönelik tedbir, tespit, düzenleme ve denetlemeye ilişkin işlemler".rnrnSSK ilaç piyasasında üretici satıcı ve yeniden satıcı olarak faaliyet göstermektedir. Ayrıca bu piyasayı etkileyecek ölçüde bir toplu alım gücüne sahiptir. Bu alım gücü, ilaç piyasasında türev bir piyasanın da oluşmasına neden olmaktadır. Çünkü tüketici piyasasında devletin Sağlık Bakanlığı vasıtasıyla fiyat kontrolü mevcuttur. Bu fiyat kontrolü sektörde faaliyet gösteren üreticilere ve yeniden satıcılara belli bir kar marjı ile faaliyet gösterme imkanı sağlamaktadır. SSK, devletin fiyatları belirlediği tüketici piyasasına ürünlerin arzında yeniden satıcı olarak üstlendiği ağırlıklı rol ve toplu alım yoluyla Sağlık Bakanlığı'nın kontrolü dışında yeni bir piyasa oluşumuna neden olmaktadır.rnrn4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun "Rekabet" kavramını açıkça tanımlamaktadır ve SSK uygulaması bu tanıma uymamaktadır; "Rekabet, mal ve hizmet piyasalarındaki teşebbüsler arasında özgürce ekonomik kararlar verilebilmesini sağlayan yarışı ifade eder".rnrnİlaç sektörü hassas bir sektör olduğundan, ilgili piyasada teşebbüsler kısıtlı bir alan dahilinde özgürce ekonomik kararlar verebilme imkanına sahiptir. Ancak SSK bu alan dahilinde talebin belirlenmesindeki hakim konumundan dolayı, sektörde faaliyet gösteren diğer teşebbüslerin özgürce ekonomik kararlar vermesini engelleyecek ölçüde bir alım gücüne sahiptir. Bu yolla SSK kendi ilaç üretim faaliyetlerini de rakip teşebbüslerin faaliyetlerini kontrol ederek yönlendirme gücüne sahiptir.rnrnYarınki yazımızda devam edeceğiz.