AVRUPA TOPLULUĞU KAMU İHALELERİ MEVZUATI - Prof. Dr. Arif ESİN

Avrupa Topluluğu bünyesinde Tek Pazar'ın gerçekleşmesi birincil amaç olmakla birlikte, Topluluğa mensup üye ülkelerin, Pazar'ın tam işlevselliğinin sağlanması amacıyla mevzuat bazında yakınlaşmaya, daha ötesi, pürüzsüz bir uyuma gitmeleri de kaçınılmazdır. Bu doğrultuda, üye ülkelerin üzerinde mutabık kaldıkları önemli uyum çalışmalarından biri de Kamu ihaleleridir.

Avrupa Topluluğu bünyesindeki firmaların kamu veya özel sektör tarafından açılan ihalelere eşit şartlarda girmelerinin sağlanması amacıyla Topluluk, ihale şartlarına getirdiği yeni düzenlemelerle ulusal mevzuat farklılıklarından doğan ayırımcı uygulamaları ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.

Topluluk bünyesindeki Kamu Kuruluşları, Yarı-Kamu Kuruluşları ve su, enerji, taşımacılık ve telekomünikasyon alanında hizmet veren Kuruluşların açtıkları ihalelerin bedelleri AT bünyesindeki ekonomik hareketlerin gözardı edilemez bir oranını teşkil etmektedir. Bu oran 90'lı yıllarda Avrupa Birliği'nin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'sının %8'i ile %10'u arasındadır.

Bu kadar büyük hacmi olan kamu ihaleleri, Topluluk içerisinde kamu kuruluşları ile özel sektör arasındaki ilişkinin de ne kadar önemli olduğu konusunda bir ipucu vermektedir. Bu şartlar altında, ihalelere katılan firmaların yeknesak kurallar çerçevesinde bilgilendirilmeleri ve tekliflerini aynı kriterler doğrultusunda vermeleri gerekmektedir.

Avrupa Topluluğu Komisyonu, kamu ihalelerinde üye ülkeler arasındaki mevzuat farklılıklarını gidermek amacıyla bir dizi girişimlerde bulunmuştur. Bunlardan ilki 'Kamu İhaleleri Tüzükleri' olarak bilinen ve ihaleyi açan kuruluş ve teklif veren firmalar arasındaki uyuşmazlıkları gidermek amacını güden tüzükler serisidir.

İlki 1970 yılında Konsey tarafından onaylanan altı adet tüzük ile şekillenen Avrupa Topluluğu Kamu İhaleleri Mevzuatı, arz ve en makul talebin hukuki normlar içerisinde buluşmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

Topluluğun ilk kamu ihaleleri hukuku Roma Antlaşması içerisinde şekillenmiştir. Ancak bu kurallar çok genel kapsamlı ve kolay uygulanabilirlikten yoksun idiler. Topluluk tüzükleri öncelikle ihale açma kurallarını temel prensipler doğrultusunda yapılandırmış daha sonra ise ihaleyi açacak olan kamu kuruluşlarının uymaları gereken kuralları düzenlemiştir. Bu gelişmeler doğrultusunda üye devletler bu kanunları milli mevzuatlarına dahil etmek vasıtası ile üyeler arası uyum sorununu halledip Topluluk iç pazarının açılması sürecini kamu ihaleleri bazında da gerçekleştirmişlerdir. Şu anda Avrupa Topluluğu bünyesinde kamu ihaleleri tek tip mevzuattan yola çıkan paralel nitelikli Milli mevzuatlar vasıtası ile yürütülmektedir.

Burada önemle üzerinde durulması gereken konu ise AB üyesi ülkelerin ülkemizde kamu ihalelerine katılmalarını cazip kılmak maksadıyla ayırımcı olmayan bir mevzuata sahip olmak yani mevcut mevzuatı AB'ninkine paralel bir zemine çekmektir.