FRANCHISING ANLAŞMALARI VE YENİ DÜZENLEMELER

Rekabet Kurulu bilindiği üzere büyük bir dikkat ve hızla Grup Muafiyet Tebliğlerini doğru olarak çıkartmaya devam ediyor. Bunun son örneği de 1998/7 sayılı Franchise Anlaşmalarına ilişkin Grup Muafiyeti Tebliği. Tebliğ, içeriği açısından Avrupa Topluluğu'nda yürürlükte olan Komisyon Tüzüğü'ne paralel bir yapıya sahip. Bu durumda da, mevcut durumda franchising sistemini benimsemiş veya benzer bir sistemi tesis etmeyi düşünen teşebbüslerin mevcut mevzuata uyumlu ticari kararlar almalarına yardımcı olmak amacıyla Avrupa Birliği uygulmalarına yer vermekte yarar görüyorum. rnrn rnrnFranchise anlaşmaları, Topluluk Rekabet Hukuku içinde yer alan, malların özel dağıtım ve satınalımlarının ve Fikri Mülkiyet Haklarının kullanım ve devri üzerine konulan kısıtlamaların kaldırılmasını öngören 85'inci Maddenin birinci paragrafına muafiyet getiren üçüncü paragrafı kapsamında yer almaktadır. rnrnFranchise anlaşmaları, ticari marka, işaret ve know-how ile ilgili Fikri Mülkiyet Hakları izinlerini ve malların tedarik ve satınalımlarına ait kısıtlamaları kapsamaktadır. rnrnFranchise anlaşmaları, gerek AT mevzuatı gerekse de 1998/7 sayılı tebliğ uyarınca, franchise veren ve franchise alan olarak adlandırılan iki işletme arasında yapılmaktadır. Franchise ile amaçlanan; mal ve hizmetlerin toptan ya da perakende veya her iki şekilde nihai kullanıcıya, ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde sunulmasıdır. rnrnFranchise anlaşmaları, ayrıca üçüncü bir işletme yoluyla yapılan anlaşmaları da kapsamakta ve bu tip anlaşmalara da "ana franchise anlaşması" adı verilmektedir. rnrnFranchise anlaşmaları, mal ve hizmetlerin dağıtım ve tedariğini geliştirmekte ve kısıtlı yatırımlar arasında aynı tarzda bir ağ kurarak, özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin yeni rekabetçiler olarak pazara girmelerine olanak sağlamaktadır. Franchise verenin deneyim ve yol gösterici yardımları sayesinde, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin piyasa rekabet güçleri artmaktadır. rnrn rnrn1998/7 salılı Tebliğ, franchise anlaşmalarının uyması gereken rekabet kurallarını da belirlemektedir. Buna göre; franchise alan teşebbüslerin, sahip oldukları franchise anlaşması uyarınca tanımlanan kendi özel bölgeleri dışında, aktif olarak müşteri aramaları yasaklanmaktadır. rnrnAynı kural, bir özel bölgenin ana franchise olarak adlandırılan teşebbüse verilmesinde de geçerli olarak, onun, kendi bölgesi dışında üçüncü kişilerle franchise anlaşmaları yapmasını engellemektedir. rnrnFranchise alanların, franchise'a konu olan hizmetin yerine getirilmesinde kullandıkları veya sattıkları malların, franchise veren tarafından ya da onun talimatları uyarınca imal edilmiş olması veya ona ait ticari markayı taşıması gerekmektedir. rnrnFranchise alanların, franchise'a konu olan hizmetin yerine getirilmesinde, rekabet içinde oldukları diğer malları kullanmaları veya satmaları, bu mallara, franchise'a konu olan mallarla birlikte anılma ve benzer bir ağ kurma olanağı sağlayacağından yasaklanmıştır. Bununla birlikte, aksesuarlar ve yedek parçalar, franchise'a konu olan malı oluşturan ana parça olmamaları dolayısıyla, bu yükümlülüğün dışında kalmaktadırlar. rnrnFranchise'a konu olan malların büyük bir bölümü için rekabetin zarar görmemesi amacı ile paralel ithalat serbest bırakılmaktadır. Bu sebepten dolayı, franchise alanlar arasında çapraz teslimat daima olasıdır. rnrnBir franchise ağı, başka bir dağıtım sistemi ile birleştiğinde ise, franchise alanlar, yetkili dağıtıcılardan tedarikte bulunabilirler. rnrnTüketicilerin, hasıl olan faydadan adil bir payda aldıklarına dair daha iyi bilgilendirilmelerini sağlamak amacıyla, franchise alan kendisini bağımsız bir işletme olarak göstermeli ve franchise ağının ortak kimliğini ve itibarını hiçbir durumda tehlikeye atmamalıdır ve bu tür davranışlardan kaçınmalıdır. Franchise alan, franchise verenin malları için garanti vermeyi kabul eder ve bu yükümlülük, franchise veren, diğer franchise alanlar ve diğer anlaşmalı bayiiler tarafından temin edilen tüm mallar için geçerlidir. rnrnRekabet içinde olan imalatçılar arasında pazarın paylaşılması, franchise alanın tedarikçi veya müşteri seçiminin, belirtilen koşullar haricinde sınırlanması, franchise alanın fiyatları belirlemesinin kısıtlanması gibi durumlar ise rekabete zarar vererek 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 4. maddesi kapsamına girdiklerinden dolayı, franchise anlaşmalarında yer alamazlar. Bununla birlikte, franchise veren, franchise alanlara fiyat konusunda, ulusal yasaların izin verdiği ölçüde, uyumlu eyleme yol açmamak şartı ile, tavsiyede bulunma özgürlüğüne sahiptir. rnrnFranchise anlaşmaları, Kanun'un 5. maddesinin sağladığı muafiyet uygulamasına hak kazanabilmek için, bazı şartları yerine getirmelidirler. Buna göre; know-how, malların satışı ve hizmetlerin nihai kullanıcılara tedariği ile ilgili olarak, satılacak malların sunumu, hizmetlerin tedariği ile ilgili malların kullanımı, müşteri hizmetleri ve idari ve mali yönetim konularını kapsamalıdır. Know-how, franchise alanın rekabet durumunu ve performansını geliştirerek, yeni bir pazara girişini kolaylaştırmalıdır. rnrnKnow-how'un tanımı, franchise anlaşmasında veya ayrı bir doküman olarak yanında ya da herhangi bir uygun formda yer alabilir. Ancak, know-how anlaşılır bir biçimde olmalı ve gizlilik ve hakikilik kriterlerini yerine getirmelidir. rnrnFranchise verenin sözleşme alanı içindeki yükümlülükleri tanımlanmaktadır. Buna göre, franchise veren, üçüncü kişilere, franchise'ın bir bölümünün ya da tamamının kullanım hakkını veremez, kendisi franchise'ı kullanamaz veya benzer bir yöntemle, franchise'a konu olan mal ve hizmetleri pazarlayamaz ve son olarak kendisi, franchise verenin mallarını üçüncü bir kişiye tedarik edemez. rnrnAna franchise, kendi sözleşme alanı dışında bir üçüncü kişi ile franchise anlaşması yapamaz. rnrnFranchise alan, franchise'i sadece sözleşme şartlarına göre kullanabilir. rnrnFranchise alan, kendi sözleşme alanı dışında, franchise'a konu olan mal ve hizmetler için müşteri aramaktan sakınmalıdır. rnrnFranchise alan, franchise'a konu olan mallarla rekabet eden malları, imal edemez, satamaz veya hizmetlerin tedariğinde kullanamaz, yedek parça ve aksesuarlar bu yükümlülüğün dışındadır.