-
0 850 259 21 51
0 532 746 43 43
esc@escrc.com
esc@escrc.com
A.B.D. 1974 Tarihli Ticaret Kanunu’nun 301. Maddesi
Ãœzerine Bilimsel Görüş
ABD’nin 1974 tarihli Ticaret Kanunu’nun 301. maddesinin başlıca amacı ticaret anlaşmaları çerçevesinde ABD’nin haklarını savunmak, ticari anlaşmazlıklara çözüm bulmak ve yabancı pazarları ABD menşeili mal ve hizmetlere açmaktır.
İlgili madde marifetiyle ABD,
- akdedilmiş olan ticaret anlaşmalarına rağmen ABD’nin haklarını veya menfaatlerini reddeden ve ihlal eden, veya
- ayırımcılıkta bulunan, gerekçe göstermeksizin veya haksız bir şekilde ABD ticaretini engelleyen,
yabancı ülkelere karşı ticari yaptırımlar uygulamaktadır.
301. MADDE PROSEDÜRÜ
A. 301. Maddeye İlişkin Olarak Soruşturma Açılması
1. 301 ile ilgili soruşturmanını yürütülmesi esnasında izlenebilecek iki yol bulunmaktadır.
a. İlgili bir taraf USTR’a (ABD Ticaret Temsilcileri) dilekçe vermek suretiyle yabancı bir ülkedeki uygulama ile ilgili olarak soruşturma açılmasını isteyebilir (USTR soruşturma açılıp açılmaması ile ilgili kararını 45 gün içerisinde verir).
b. USTR re’sen soruşturma açar.
2. Soruşturmanın başlatılması ile ilgili kararın verilmesi esnasında USTR, 301. Madde kapsamında uygulanacak olan misillemenin etkili olup olmayacağını gözönünde bulundurur.
3. Soruşturma açılması ile ilgili karar Federal Register’da (Resmi Gazete) yayımlanır. (İhbar neticesinde soruşturma açılmadığı durumlarda ise, Resmi Gazete’de buna ilişkin gerekçe yayınlanır).
B. Sözlü Savunma
İhbar neticesinde açılan soruşturmalarda ihbar edenin ya da ilgili bir tarafın talebi neticesinde konu ile ilgili olarak görüşlerin alınması amacıyla sözlü savunma toplantısı yapılır.
C. Yabancı Hükümetlerle Müzakere Edilmesi
Soruşturmanın açılması akabinde USTR yabancı ülke hükümetleri ile müzakere yapılmasına ilişkin talepte bulunur.
D. Anlaşmazlıkların Çözümlenmesi
İlgili soruşturmanın WTO yada NAFTA gibi ticaret anlaşmalarını ihlal etmesi durumunda, USTR ilgili anlaşmada öngörülen müzakere ve anlaşmazlıkların çözümlenmesi ile ilgili yolları izler.
E. Soruşturmanın Sonuçlandırılması
1. USTR,
a. içerisinde anlaşmazlıkların çözümlenmesi ile ilgili bir mekanizma içeren ticari akitlere ilişkin soruşturmaları, soruşturmanın açılmasını takiben 18 ay içerisinde, veya anlaşmazlıkların çözümlenmesi ile ilgili prosedürün tamamlanmasını takip eden 30 gün içerisinde (hangisi daha önce vuku buluyor ise), veya
b. diğer tüm durumlarda soruşturmanın başlatılmasını takip eden 12 ay içerisinde, sonuçlandırmak ve soruşturmaya konu ilgili yabancı ülke uygulamalarının Madde 301 kapsamında olup olmadığına karar vermek yükümlülüğündedir.
2. İlgili soruşturmanın ticari anlaşmalardansa fikri mülkiyet haklarına ilişkin olması durumunda soruşturma ile ilgili karar,
a. ek süreyi gerektiren karmaşık durumların mevcut bulunması,
b. ilgili ülkenini fikri mülkiyet hakları ile ilgili olarak gelişme kaydetmesi durumunda,
dokuz aya kadar uzatılması durumu dışında altı ay içerisinde sonuçlandırılmalıdır.
301. MADDE UYGULAMALARI
1. USTR, ABD Başkanından alacağı talimat neticesinde yabancı ülkelerle ürün ve hizmetlere yada ilişkilere ilişkin olarak misilleme yapabilir.
2. USTR, yabancı anlaşma, politika ya da uygulamaya ilişkin olarak 301. maddenin uygulanması ile ilgili olarak müsbet bir tesbitte bulunursa,
a. ticaret anlaşmalarını iptal etme,
b. ürünlere vergi yada başkaca ithalat kısıtlamaları getirme,
c. ücret uygulama yada süre ve şartları kısıtlama yada hizmet sağlamak için gerekli izinleri reddetme hakkına sahiptir.
3. İhtilafa konu mal veya hizmet önemli değildir, herhangi bir sektöre misilleme yapılabilir.
4. Gerçekleştirilecek olan misilleme ABD ticaretine yabancı ülke tarafından uygulanan kısıtlama yada yükten daha fazla olamaz.
1974 Ticaret Anlaşmasının 301. Maddesinin “Special 301†adı altında başkaca bölümleri de bulunmaktadır. “Special 301â€, ABD Hükümeti’nin iki taraflı veya çok taraflı girişimler marifetiyle yabancı ülkelerdeki fikri mülkiyet haklarını müzakere etmesini güçlendirmektedir.
Başlıca ABD malları üzerinde etkisi bulunan uygulamalar içeren ve müzakerelerde herhangi bir ilerleme kaydetmeyen ülkeler “öncelikli yabancı ülkeler†olarak adlandırılır.
Fikri mülkiyet haklarına ilişkin yasalar yada uygulamaların ABD için endişe yarattığı durumlarda, “öncelikli yabancı ülkeler†kapsamına girmeyen ülkeler ya “öncelikli izleme†yada “izleme†listesine alınır.
“Special 301â€â€™e ilave olarak “Telekomünikasyon 301†ve “Super 301†bölümleri de bulunmaktadır.
TÃœRKİYE ve PhRMA BOYUTU
Türkiye’de faaliyet gösteren PhrMA (Pharmaceuticals Research and Manufacturers of America) üyesi kuruluşların patentli ilaçlarının Türkiye pazarına girişlerinin engellenmesi sebebiyle PhrMA, Türkiye’nin “izleme†listesine alınmasını önermiştir.
PhrMA’nın Türkiye’nin “izleme†listesine alınması önerisine temel teşkil eden iddiaya göre, Türk hükümeti keyfi ve şeffaf olmayan bir fiyat kontrolü sistemi oluşturmuştur. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı, teşebbüslerin fiyatlarını Avrupa Birliği’ndeki en düşÃ¼k fiyatlı ülke ile aynı seviyeye çekmesi gereken referans fiyatlama sistemini başlatmıştır ve bu uygulama PhrMA üyesi şirketlerin Türkiye’de iş yapmasını zorlaştırmıştır. Buna karşılık tamamiyle yerli olan ürünlere hükümet tarafından pirim sistemi uygulanmaktadır. Türkiye’de faaliyet gösteren ve ileri teknoloji yatırımların çoğuna sahip olan çokuluslu şirketlere hükümetle herhangi bir müzakere ortamı açılmamış ve diyalog için herhangi bir fırsat verilmemiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, yabancı şirketlerden ürünlerini Türkiye’de üretmek yerine ithal etmeleri ile ilgili olarak teknik gerekçeleri açıklamalarını talep etmiştir. Türkiye ithalat lisanslarının yenilenmesi için şirketlerin yerli üretimin mümkün olmadığına ilişkin teminat vermelerini şart koymuştur. Yeni uygulamalar marifetiyle PhrMA üyesi şirketlerin Türkiye’de iş yapması zorlaşmıştır.
PhrMA’nın gerçekleştirdiği bir araştınmanın sonucuna göre, Türkiye’de uygulanan bu yeni yaptırımlar toplam olarak 60 milyon ABD Dolarlık bir zarara sebep olmuştur.
