AVRUPA TOPLULUKLARI ve AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ arasında REKABET KANUNLARINA ilişkin UYGULAMALARDA UZLAŞMA KOMİTESİ İLKELERİNİN YÜRÜRLÜĞE KONULMASI hakkında ANLAŞMA

AVRUPA TOPLULUKLARI 

ve 

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ 

arasında 

REKABET KANUNLARINA 

ilişkin 

UYGULAMALARDA 

UZLAŞMA KOMİTESİ İLKELERİNİN 

YÃœRÃœRLÃœĞE KONULMASI 

hakkında 

ANLAŞMA 

Prof.Dr.Arif ESİN 

I. GirişÂ 



1980'li yıllarda başlayan küreselleşme eğilimi ile birlikte; birçok firma uluslararası alanda işbirliği anlaşmaları veya JV'ler, şirket ortaklıkları, stratejik ortaklıklar yoluyla faaliyet göstermeye başlamıştır. Şirketlerin küreselleşme eğilimiyle birlikte işbirliğine yönelmeleri, özellikle rekabet kurallarının işletilmesine ilişkin bir çok araştırmaya konu olmuştur. Yapılan araştırmaların gösterdiği üzere, genel olarak rekabeti kısıtlayıcı eylemler Rekabet kurallarının işletilmediği veya varolmadığı ülkelerde ortaya çıkmaktadır. 



Rekabet kurallarının sınır ötesi uygulanması 



Rekabetin kısıtlanmasıyla ortaya çıkan ya da çıkması olası zararların giderilmesi için, kendi iç pazarlarının zarar görme olasılığının bulunduğu durumlarda birçok ulusal Rekabet Kurumu yargı yetkilerini sınırötesi boyutlarda kullanmaya çalışmaktadır. 



Diğer bir çok ülke ile karşılaştırıldığında, ABD bu uygulamayı en çok yapan ülke olarak ön plana çıkmaktadır. Bu durumun oluşmasında en büyük etken, ABD'nin kendi iç pazarının ve tüketicilerin etkilenip etkilenmediğine bakmadan, kendi ihracatının engellendiği durumlarda bu tip uygulamalara başvurmasıdır. 



Bu uygulamalar özellikle ABD-AT arasında, AT sınırları dahilinde gerçekleşen olaylarda siyasi rahatsızlıklara yolaçmaktadır. 



Aynı zamanda, siyasi anlaşmazlıklarla beraber bazı uygulama sorunları da bulunmaktadır: Şirketlerin ikili soruşturmalara ve çelişen kararlara maruz kalmaları veya yetkili bir kurumun bulunmayışı, yurtdışında delil toplamanın zorluğu, vb. 



Uluslararası işbirliği 



Uluslararası pazarlarda faaliyet gösteren şirketlerin rekabet dışı uygulamalarının izlenebilmesi ve kontrol altına alınması için Rekabet Kurulları'nın birbiriyle işbirliği yapmaları gerekmektedir. Bu tip ortak çalışmalar hem Rekabet Kurulları'nın sağlıklı çalışmasını sağlayacak, hem de şirketlerin yararına olacaktır. 



İşbirliğinin sağlayacağı yararları gözönünde tutan ABD ve AT, 1991 yılında tarafların koordinasyonunu kolaylaştıracak bir anlaşma imzalamışlardır. Bu anlaşma, taraflardan birinin rekabetin korunması amacına yönelik uygulamaları sırasında, diğer tarafın önemli çıkarlarını da gözönünde bulunduracağı şeklinde hükümler içermektedir. 



Uzlaşma Komitesi 



1991 anlaşması, taraflardan birinin diğer tarafın sınırları dahilinde gerçekleşen eylemlerden dolayı zarar görmesi halinde; diğer tarafın gerekli önlemleri almasını talep etme hakkını içeren Uzlaşma Komitesi kavramını içermektedir. 



AT Komisyonu açısından bakıldığında, AT sınırları içinde yürütülen soruşturmalarda, ABD'nin yetkisini kullanma hakkını ileri sürmekten vazgeçmesi anlamına gelen bu anlaşma, birçok siyasi rahatsızlığın daha doğmadan önlenmesini sağlayacak niteliktedir. 



Aynı şekilde, Komisyon'un talebiyle, ABD Rekabet Kurulu tarafından, ABD'de yürütülecek soruşturmalarda daha sağlıklı ekonomik veri toplanması, şirketlerin benzer masraflardan kurtarılması ve çifte baskıya maruz kalmalarının önlenmesi yolunda, önemli gelişmelere imkan tanımaktadır.